http://onlinevekalat.com/?p=4394
در این مقاله به موضوع “آیا استفاده از فیلتر شکن جرم است؟” می پردازیم.
با توجه به پرسش های فراوانی که درباره جرم بودن یا نبودن استفاده از فیلتر شکن یا همان ( Virtual Private Network) _شبکه خصوصی مجازی_ توسط کاربران فضای مجازی مطرح می گردد در این مقاله به بررسی قانونی این موضوع می پردازیم.
قانون اساسی به عنوان یک میثاق و پیمان عمومی که تمام افراد ملت و مجموعه حاکمیت مکلف به اجرای مفاد آن و تمکین از آن هستند و تا زمانیکه ضرورت ایجاد تغییراتی در آن احساس نشود و این مهم از مسیر قانونی آن صورت نگرفته باشد بیان می دارد:” اصل 36 قانون اساسی:
“حکم به مجازات و اجراء آن باید تنها از طریق دادگاه صالح و به موجب قانون باشد” و برابر اصل 37 قانون اساسی:
“اصل ،برائت است و هیچ‌کس از نظر قانون مجرم شناخته نمی‌شود، مگر این که جرم او در دادگاه صالح ثابت گردد.”
همچنین به موجب ماده 2 قانون مجازات اسلامی که بیان می دارد:”هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم محسوب می شود.”
جرم دانستن یا نداستن یک موضوع در اختیار افراد یا اشخاص خاصی نیست بلکه به منظور برقراری ثبات و ایجاد نظم عمومی ،جرم دانستن رفتار اشخاص بایستی پس از طی مراحل قانونی از سوی مراجع قانونگذاری هر کشوری مشخص و تبیین گردد. همان جمله معروف “قبح عقاب بلابیان “.
بنابراین هیچ مرجع قضایی یا مقام دولتی اجازه ندارد پیش از آنکه قانون امری را جرم تلقی کرده باشد ابتدا به ساکن در مقام تعقیب و مجازات اشخاص نسبت به آن امر یا اقدام، برآید.
در حال حاضر هیچ قانونی که استفاده از فیلتر شکن را جرم انگاری کرده باشد نداریم.
در خصوص استفاده از فیلتر شکن یا vpn تنها قانونی که به عنوان مرجع قابل استفاده است قانون جرایم رایانه ای است. این قانون مشتمل بر 56 ماده و 25 تبصره است که در جلسه علنی روز سه شنبه مورخ پنجم خردادماه یکهزار و سیصد و هشتاد و هشت مجلس شورای اسلامی تصویب شده و در تاریخ 20/3/1388 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
با نگاهی گذرا به مجموع مواد این قانون خصوصا عنوان انتخابی برای مبحث یکم از فصل یکم از بخش یکم به وضوح مشخص است صرف دست یافتن به داده ها و سامانه های رایانه ای و مخابراتی محرمانه جرم انگاری شده است بنابراین حتی کسی بدون استفاده از فیلتر شکن و از طرق دیگر به این دست از داده ها دسترسی پیدا کند قابل تعقیب و مجازات مقرر در قانون است.به عبارت دیگر استفاده از فیلتر شکن موضوع این قانون نیست.بلکه آنچه موضوع قانون جرائم رایانه ای قراردارد بحث دسترسی به داده های محرمانه و سامانه های رایانه ای و مخابراتی آن هم به صورت غیر مجاز.
همانطور که در متن ماده یک قانون تصریح وشرط شده است اولا -دسترسی باید غیر مجاز باشد ثانیا- داده ها یا سامانه ها حفاظت شده باشند.
به عبارت دیگر قانونگذار دو شرط برای تحقق این جرم لحاظ نموده است.
برخی برای جرم انگاری استفاده از فیلتر شکن ،تنها به شرط دسترسی غیر مجاز استناد می نمایند و بیان می دارند استفاده از فیلتر شکن یک نوع دسترسی غیر مجاز است.در واقع این دست از افراد بر این باورند وقتی داده ها یا سامانه هایی از سوی صاحبان آن یا مدیران شبکه ها از دیواره های آتش به منظور عدم دسترسی کاربران استفاده شده در واقع جنبه محرمانه دارد و کسی بدون اجازه حق ندارد از این اطلاعات استفاده کند اما واقع امر چنین نیست بسیاری از داده ها یا شبکه هایی که اشخاص از طریق فیلتر شکن مورد استفاده قرار می دهند از سوی صاحبان آن مسدود یا غیر قابل دسترس نشده است بلکه بنا به دلایل متعدد در چهارچوب قوانین، متولیان امور حکومتی دسترسی به این دست از شبکه ها را ممنوع و فیلتر نموده اند.در هیچکدام از قوانین موجود ،دور زدن فیلتر ایجاد شده بر روی یک سایتی و گذر از آن به عنوان دسترسی غیر مجاز تلقی نشده است.البته اگر مدیر سایت یا شبکه ای برای عدم دسترسی عموم، سایت خود را فیلتر کرده باشد علی القاعده دور زدن این فیلتر و دسترسی به اطلاعات آن مصداق دسترسی مجرمانه محسوب خواهد شد.
مضافا اینکه قانون گذار در ماده یک دسترسی به داده ها و سیستم های رایانه ای و مخابراتی که از تدابیر امنیتی برخوردار هستند را شرط جرم بودن محسوب کرده است.در حالیکه نیک می دانیم اقداماتی که از سوی دولت برای مسدود کردن برخی از سایت ها صورت می گیرد برای حفاظت از اطلاعات نیست بلکه صرفا یک ممنوعیت یا محدودیتی برای دسترسی به سایت مورد نظر است.
اضافه می گردد که تمامی فیلتر هایی که مورد استفاده کاربران در فضای مجازی قرار می گیرد لزوما برای دور زدن و دسترسی به اطلاعات محرمانه نیست بلکه این ابزار دو وجهی است و برخی از کاربران برای رمز نگاری یا ایجاد شبکه های خصوصی از آن استفاده می کنند.بنابراین وقتی تمام ابعاد و زوایای موضوع جرم بودن یا نبودن استفاده از فیلتر را بررسی می کنیم متوجه می شویم تا زمانیکه قانونی در این خصوص به صورت شفاف تصویب نشده است اجازه نداریم، مطلق استفاده از فیلتر شکن را جرم بدانیم.
باید بپذیریم بنا بر اصل تفسیر مضیق قوانین جزائی و اکتفا نمودن به قدر متیقن و اصل تفسیر به نفع متهم در رسیدگی های قضایی و کیفری اجازه نداریم یک یا چند مورد از شروط مجرمانه تلقی شدن یک امری را به دلخواه خود حذف و تفسیر به رای کنیم و دامنه جرائم را گسترش دهیم و هزینه هایی را بر جامعه تحمیل نماییم.
حتی از لحاظ نگارش ادبی و رعایت اصول و قواعد زبان فارسی ،این ماده به ما اجازه نمی دهد استفاده از فیلتر شکن را جرم انگاری کنیم.در متن ماده قانونی یاد شده صفتی برای موصوف یعنی داده ها قید شده و آن بحث حفاظتی بودن داده ها و سامانه های رایانه ای یا مخابراتی است و این وصف تکلیف را به وضوح روشن نموده است.
از طرف دیگر متولیان امر فیلترینگ بایستی در مسدود نمودن انواع شبکه ها و سایت ها با رعایت حقوق شهروندی دقت و وسواس خاصی به خرج دهند تا اقدامات ایشان موجبات اختلال در دسترسی آزاد جامعه به اطلاعات مورد نیاز که مخل حکومت و ملت و کسب و کار در فضای مجازی نیست، نشود.
چرا که با توجه به مواد 26 و 33 منشور حقوق شهروندی دسترسی به اطلاعات در فضای مجازی حق قانونی جامعه دانسته شده است و از طرفی ایجاد هرگونه محدودیت مانند فیلترینگ، ایجاد پارازیت وکاهش سرعت یا قطعی شبکه بدون مستند قانونی ممنوع اعلام شده است.در این خصوص ناگفته روشن است بنا به شرایط خاص هر کشوری و غالبا در خیلی از کشور ها موضوع فیلترینگ یک امر پذیرفته شده است و دولت ها با توجه به شرایط کشور خود به منظور حفظ نظم و امنیت سیاسی و اخلاقی در چهارچوب قوانین مبادرت به مسدود کردن برخی از سایت ها و شبکه ها می کنند.
در رویه قضایی و رسیدگی های قضایی نیز نگارنده تاکنون با رایی که صرف استفاده از فیلتر شکن را جرم دانسته باشد یا شکایتی در این خصوص مطرح شده باشد و حکمی صادر شده باشد مشاهده ننموده است.
نکته پایانی در خصوص افراد یا کارمندان دولتی که از طریق شبکه های رایانه ای محل کار خود با استفاده از فیلتر شکن مبادرت به وب گردی یا ورود به سایت های فیلتر شده می کنند مربوط می شود.این دسته از افراد باید توجه داشته باشند از آنجاییکه ممکن است برخی از اطلاعات محل کارشان از اطلاعات محرمانه و طبقه بندی شده باشد چون تقریبا تمامی شبکه های ارایه کنند vpn از سرورهایی استفاده می کنند که مرکز آن در خارج از کشور می باشد و امکان سوء استفاده و بهره برداری به زیان کشور می رود ممکن است در صورت دسترسی سایرین به اطلاعات محرمانه مورد تعقیب قضایی قرار گیرند.
در این مقاله به پاسخ این سئوال پرداختیم که “آیا استفاده از فیلتر شکن جرم است؟”
به طور مختصر با بررسی قوانین موجود به این نتیجه رسیدیم که صرف استفاده از فیلتر شکن جرم نیست بلکه دسترسی به داده ها و شبکه های رایانه ای و مخابراتی که بوسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده اند جرم می باشد.
کلیه حقوق مادی و معنوی متعلق به وبسایت آنلاین وکالت است. © ۱۴۰۰
آخرین دیدگاه‌ها