جرائم رایانه ای

با توسعه روز افزون تکنولوژی و گسترش دستاوردهای بشری به همان میزان که رفاه و آسایش، پیش روی انسانها قرار گرفته است مشکلات و ناهنجاریهای فردی و اجتماعی آدمی نیز بیشتر و پیچیده تر شده است.بخشی از این مشکلات ناشی از استفاده نادرست و نبودن ساز و کاری که می بایست قبل از ورود یا حداقل هم زمان با ورود این فناوریها پیش بینی می شد می باشد و بخش دیگری از مشکلات و ناهنجاریها محصول ،رفتارهای تعمدی افراد سودجو و فرصت طلب است. به ناچار جوامع با وضع قوانین و مقرراتی اجتناب ناپذیر و در عین حال ضروری از طریق نمایندگان قانونی خود مقرراتی تحت عنوان قانون تصویب کرده اند تا با تکیه بر آن و قوای قهریه جلوی این ناهنجاریها را بگیرند .
با گسترش روز افزون شبکه های اجتمای و فعالیتهای قانونی در دنیای مجازی که اجتناب ناپذیر و بلکه اجباری شده ،در کشور ما،همچون سایر کشورها قوانینی تصویب شده تا هم فعالیتهای قانونی اشخاص ساماندهی گردد و هم اینکه با برخورد به موقع و قاطع با متخلفین و مجرمین، فضائی امن وآرام در دنیای مجازی برای کاربران فراهم گردد . در این مقاله در صدد هستیم با نگاه پیشگیرانه نکاتی حقوقی و آموزشی با در نظر داشتن قانون جرائم رایانه ای مصوب پنجم خردادماه یکهزار و سیصد و هشتاد و هشت به آگاهی هم وطنان و علاقه مندان برسانیم.
جرم  چیست؟
جرم عبارت از هر گونه فعل یا ترک فعلی که به موجب قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد.
جرم رایانه ای چیست؟
با توجه به مجموع مواد مندرج در قانون جرائم رایانه ای عبارت از مجموعه ای از اقداماتی که قانونگذار در فضای مجازی ارتکاب آن را جرم دانسته و برای آن مجازات مقرر کرده است.تفاوت اصلی که بین جرائم موضوع قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین جزائی با جرائم رایانه ای وجود دارد محل یا بعبارتی فضای ارتکاب آن است.با این توضیح که قانون جرائم رایانه ای مخصوص اعمالی است که بر روی داده ها یا سامانه های رایانه ای است.
انواع جرائم رایانه ای
جرائم رایانه ای همچون سایر جرائم مندرج در قوانین موضوعه دیگر به جرائم عمومی و خصوصی تقسیم می شوند.جرائم عمومی به جرائمی گفته می شود که جنبه عمومی دارد و به دلیل اینکه از وقوع آن جامعه متضرر می گردد ویا بعبارتی بر خلاف نظم عمومی و اخلاق حسنه است و احساسات مردم را جریحه دار می کند و در نقطه مقابل جرایمی است که جنبه خصوصی دارد یعنی از وقوع آن فرد یا افراد مشخصی متضرر می شوند،ناگفته نماند برخی از جرائم رایانه ای می توانند هم جنبه عمومی داشته باشند و هم جنبه خصوصی مانند انتشار تصاویر غیر اخلاقی و محرمانه اشخاص که در این حالت هم شاکی خصوصی دارد و هم به جهت جریحه دار نمودن افکار و احساسات جامعه جنبه عمومی دارد.باید بدانیم جرائم رایانه ای که جنبه عمومی  دارند به صرف گذشت شاکی تعقیب و مجازات آن متوقف نمی شود بلکه از حیث عمومی پی گیری آن ادامه خواهد داشت .
جرائم رایانه ای که ممکن است کاربران بنا به دلایلی مرتکب آن شوند به شرح ذیل است؛
_دسترسی و شنود غیر مجاز نسبت به داده ها یا سامانه های رایانه ای و مخابراتی حفاظت شده و محتواهای در حال انتقال ارتباطات غیرعمومی و جاسوسی رایانه ای که بسته به نوع جرم ارتکابی مجازات حبس حداقل نود و یک روز و حداقل جزای نقدی پانصد هزار تومان  تا پانزده سال حبس و شش میلیون تومان جزای نقدی در نظر گرفته شده است.
_دسته ای دیگر از جرائم رایانه ای مربوط به دست کاری و تخریب و استفاده غیر مجاز از داده های رایانه ای است.در این گروه جرائمی مانند:
⚫جعل رایانه ای(تغییر داده ها و محتویات و یا وارد کردمتقلباته داده ها و…)که مجازات یک تا پنج سال حبس یا جزای نقدی از دو میلیون تومان تا ده میلیون تومان و یا حتی هر دو مجازات با هم در نظر گرفته شده است.
⚫تخریب و اخلال در داده ها یا سامانه های رایانه ای و مخابراتی(نظیر از کار انداختن،حذف کردن و دستکاری و…)که بسته به مورد مجازات حبس از شش ماه تا دوسال و جزای نقدی یک میلیون تا چهار میلیون تومان یا هر دو مجازات باهم لحاظ شده و اگر به قصد به خطر انداختن امنیت و آسایش عمومی باشد تا ده سال حبس نیز در نظر گرفته شده است.
⚫سرقت و کلاهبرداری یعنی اگر شخصی به طور غیر مجاز محتویات یا داده های متعلق به دیگری را برباید یا از آنها برای خود یا دیگری بدون مجوز  مال و منفعتی یاخدمات و امتیازی بدست آورد از نود و یک روز تا یک سال در مورد سرقت بعلاوه جزای نقدی و یکسال تا پنج سال حبس در مورد کلاهبرداری و جزای نقدی محکوم خواهد شد.
⚫و در پایان جرایم علیه اشخاص قرار دارند مانند؛
⭕جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی مثل نشر و توزیع و معامله محتویات مستهجن اعم از تصویر و صوت که تا دو سال حبس و جزای نقدی تا چهار میلیون تومان بسته به مورد مچازات در نظر گرفته شده است.
جالب است بدانید چنانچه کسی در فضای مجازی دیگران را برای دست یافتن به محتویات مستهجن،تحریک،ترغیب و تطمیع کند یا حتی فریب دهد و یا آموزش دهد و همچنین افراد را به ارتکاب جرایم منافی عفت یا استعمال مواد مخدر یا روان گردان یا خودکشی یا انحرافات جنسی یا اعمال خشونت آمیز دعوت کند ،آموزش دهد و شیوه ارتکاب را یا استعمال آنها را آسان کند به مجازات حبس از نود و یک روز حبس تا یک سال  وجزای نقدی محکوم خواهد شد.

Ο هتک حیثیت و نشر اکاذیب مانند اینکه شخصی در فضای مجازی فیلم یا صدای دیگری را تغییر بدهد یا با علم بر این موضوع آن را منتشر کند به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت او شود و همچنین اگر کسی فیلم خصوصی و اسرار خانوادگی دیگری را بدون رضایت منتشر کند به نحوی که منجر به ضرر یا عرفا موجب هتک حیثیت او شود  و اینکه به نیت ضرر زدن به غیر یا تشویش افکار عمومی اکاذیبی را متشر کند مجازات زندان از نود و یک روز تا دو سال و جریمه نقدی تا چهار میلیون تومان پیش بینی شده است.

 آن چه از این مقاله و موضوع مطرح شده می توان بهره  برد آن است که چون فضای مجازی بسیار وسیع و گسترده و در عین حال محتویات آن از ماندگاری و پایداری زیادی برخوردار است باید فعالیت هایی که در این فضا داریم را با دقت مدیریت کنیم تا خدای ناکرده مشکلاتی برای خود و دیگران ایجاد نکنیم.مثلا ممکن است با دوست صمیمی خود کامنت یا چتی کاملا خصوصی داشته باشیم اما بعدها همین کامنت یا چت محرمانه و خصوصی ما بنا به دلایلی منتشر بشود و نه تنها موجبات ناراحتی کسی را در پی داشته باشد بلکه باعث ریختن آبروی کسی گردد و شکایتی را در پی داشته باشد.