افتتاح حساب پس انداز توسط مادر برای اطفال

افتتاح حساب پس انداز توسط مادر برای اطفال

در این مقاله به موضوع افتتاح حساب پس انداز توسط مادر برای اطفال می پردازیم.

یکی از سئوالات متداولی که مطرح می گردد موضوع امکان یا عدم امکان افتتاح حساب از سوی مادران برای فرزندان صغیر خود است و اینکه اگر مادری که مطلقه هست یا شوهرش فوت کرده باشد بخواهد برای فرزند صغیر خود حساب پس انداز افتتاح نماید پدر یا جد پدری به عنوان ولی قهری یا حتی وصی منصوب از سوی پدر متوفی می توانند در حساب مذکور دخل و تصرف کنند و بدون اجازه مادر به عنوان افتتاح کننده حساب از حساب صغیر ولو برای امور صغیر برداشت نمایند؟

علت طرح این پرسش از آن رو است که طبق قانون مدنی اداره امور و سرپرستی فرزندی که به سن رشد نرسیده است با ولی قهری که شامل پدر و جد پدری است.

حال با وجود این قانون چگونه می توان مانع دخل و تصرف ولی قهری یا حتی وصی در حساب بانکی یاد شده، شد؟

جهت روشن شدن موضوع و علت طرح پرسش، عین عبارات قانونی مذکور در قانون مدنی به شرح ذیل بیان می گردد.

در ماده 1180 قانون مدنی آمده:”طفل صغیر تحت ولایت قهری پدر و جدپدری خود می باشد و …”

توضیح اول_ ولایت یاد شده در طول همدیگر قراردارند یعنی اینکه تا زمانی که پدر زنده است یا از نظر قانونی ممنوع در اداره امور مالی فرزند صغیر خود نشده بر پدر بزرگ مقدم تر است و پدربزرگ با بودن پدر اجازه دخالت ندارد.

توضیح دوم_منظور از صغیر اعم از صغیر ممیز و غیر ممیز است.صغیر غیر ممیز به طفلی که هنوز به سن بلوغ نرسیده است اطلاق می گردد و صغیر ممیز به فرزندی گفته می شود که اگر چه به سن بلوغ رسیده اما هنوز به سن رشد که 18 سال است نرسیده است گفته می شود.

در ماده 1181 قانون مدنی گفته شده :” هریک از پدر و جدپدری نسبت به اولاد خود ولایت دارند” و در

ماده 1182 همان قانون ذکر شده است که :”هرگاه طفل هم پدر و هم جدپدری داشته باشد و یکی از آنها محجور یا به علتی ممنوع از تصرف در اموال مولی علیه گردد ولایت قانونی او ساقط می شود.

بالاخره اینکه طبق ماده 1183 همان قانون آمده که :” در کلیه امور مربوط به اموال و حقوق مالی مولی علیه(صغیر)ولی، نماینده قانونی او می باشد.”

بنابراین همانطور که ملاحظه می فرمایید از نظر قانون مدنی که برگرفته از فقه شیعه است پدر یا جدپدری در هر حال اجازه هرگونه دخل و تصرف در اموال صغیر دارند مگر اینکه به حکم قانون منع شده باشند.(مواد مذکور در سال 1307 به تصویب رسیده اند)

حال با توجه به مواد بالا، اگر مادری یا فرد ثالثی برای صغیری حساب پس انداز بانکی افتتاح کند با توجه به مواد قانونی یاد شده هریک از پدر و پدربزرگ این اجازه را دارند با ارائه مدارک مربوط به اثبات نسب یاد شده از حساب فرزند صغیر ولو اینکه توسط فردی غیر از ایشان افتتاح شده باشد برداشت نمایند.

اما صبر کنید

در سال 1356 قانونی تحت عنوان قانون اجازه افتتاح حساب پس انداز برای اطفال در قالب ماده واحده به تصویب رسید که به موجب این قانون:

اطفالی که به سن دوازده سال تمام رسیده باشند می توانند به نام خود در بانکها حساب پس انداز باز نمایند.حق برداشت از این حسابها منحصرا با دارنده حساب می باشد.دارندگان این حسابها می توانند بعد از رسیدن به سن 15 سال تمام از حساب خود برداشت نمایند.

این ماده واحده تبصره ای دارد که می گوید:

“مادر می تواند بنام فرزند صغیر خود حساب پس انداز باز کند و حق برداشت از این حساب تا رسیدن صغیر به سن 18 سال تمام فقط با مادر است.”

از طرفی قانون دیگری داریم که با عنوان لایحه قانونی الغاء مقررات مخالف با قانون مدنی راجع به ولایت و قیمومت.

متن این لایحه قانونی که در تاریخ 11/7/1358 به تصویب رسیده است بدین شرح است:  “قواعد و مقررات قانون مدنی راجع به ولایت و قیمومیت در مورد اطفال و صغار به قوت و اعتبار خود باقی است و مقررات مخالف با آن ملغی می گردد.”

اداره حقوقی قوه قضاییه در نظریه مشورتی شماره 7/7067 مورخ 18/12/1358 در پاسخ به این سئوال که :” آیا لایحه قانونی الغاء مقررات مخالف با قانون مدنی راجع به ولایت و قیمومت، قانون اجازه افتتاح حساب پس انداز برای اطفال را نسخ کرده است یا خیر؟ چنین نظر داده است:

با توجه به صراحت تبصره ماده واحده قانون اجازه افتتاح حساب پس انداز برای اطفال مصوب اردیبهشت ماه ۱۳۵۷ درصورتیکه مادر به نام فرزند صغیر خود حساب پس انداز باز کند حق برداشت از این حساب را تا رسیدن صغیر به سن ۱۸ سال تمام دارد و اختیار مذکور مغایرت و منافاتی با قانون الغاء مقررات مخالف با قانون مدنی راجع به ولایت و قیمومت ندارد و در این تبصره قانونگذار صرفنظر از مقررات ماده ۱۰ قانون مدنی صریحاً اجازه تنظیم قرارداد مالی مشروط بین مادر و طفل و بانک را تجویز کرده است و مشارالیها می‌تواند از حساب پس انداز مزبور برداشت نماید

بنا به مراتب چون به موجب تبصره مذکور حق برداشت از حساب‌های مزبور تنها به مادر طفل که بازکننده حساب است تفویض گردیده و نظر یا تاکیدی بر ولایت مشارالیها نداشته است

بنابراین در این مورد پدر و جد پدری یا وصی منصوب از طرف آنان حق برداشت از حساب پس انداز مزبور را ندارند

و چون ماده واحده قانون مزبور مخالفت و مباینتی با اعاده اعتبار قواعد و مقررات قانون مدنی راجع به ولایت و قیمومت ندارد لذا مطابق ماده مزبور اطفالی که به سن دوازده سال تمام رسیده باشند می‌توانند به نام خود حساب پس انداز در بانک‌ها باز کنند و پس از رسیدن به سن پانزده سال تمام هم می‌توانند از حساب پس انداز خود برداشت نمایند.

رویه معمول بانک ها هم در حال حاضر به این نحو می باشد و از این لحاظ جای هیچ نگرانی و تردیدی برای مادرانی که مطلقه هستند یا شوهرانشان فوت کرده یا حضانت و نگهداری طفل به ایشان سپرده شده است وجود ندارد.

در این مقاله با توجه به سئوالاتی که در خصوص افتتاح حساب برای فرزندان صغیر توسط مادران مطرح می گردید به اختصار توضیحاتی ارائه شد.